Hoe wordt de prijs van cacao bepaald?

De cacaoprijs is niet alleen een samenspel van vraag en aanbod, maar wordt door verschillende factoren bepaald. In een land als Ghana bepaalt de regering welke prijs minimaal aan een boer betaald moet worden. Vervolgens wordt de waarde van cacao op de beurs bepaald. In uitzonderingsgevallen wordt de cacao door chocoladefabrikanten rechtstreeks bij de boer ingekocht. Hoe dit precies werkt, lees je hierna.  

De prijs die voor cacao wordt betaald, komt op verschillende manieren tot stand. In Ghana bijvoorbeeld bepaalt de regering per seizoen wat de minimale prijs is voor 1 ton cacaobonen (1000 kg). Vanwege de forse stijging van de cacaoprijzen op de beurs van New York en Londen, heeft de Ghanese regering de minimale cacaoprijs verhoogd. Normaal gesproken wordt de minimale prijs in september vastgesteld, maar dit jaar is de prijs al in april herzien. Vanaf 5 april 2024 moet in Ghana minimaal GHS 33.120,- worden betaald voor 1 ton cacaobonen. Dit is omgerekend EUR 2.364,-. Per zak cacaobonen van 64 kg komt dit neer op EUR 151. Tussenhandelaar De cacaoboeren verhandelen hun bonen niet zelf op de beurs. Vaak zijn zij aangesloten bij een lokale coöperatie. 

kopen de cacaobonen bij verschillende coöperaties in. Afhankelijk van hoe versnipperd de handelsketen in een land is, kunnen er wel 10 handelaren tussen de cacaoboer en de beurs opereren. Zij moeten allemaal een boterham verdienen aan cacao. Vandaar dat de prijs die aan de boer wordt betaald al jaren onder druk staat en niet voldoende is voor een leefbaar inkomen. 

Eenmaal op de beurs wordt er door chocoladefabrikanten (in verhouding tot de prijs die aan de boer wordt betaald) flink afgerekend voor cacao. Als we de minimale prijs in een land als Ghana vergelijken met de beurswaarde van cacao, dan is de conclusie dat de prijs grofweg 4,5 keer over de kop gaat. 

Naast ‘gewone’ cacaobonen, worden Fairtrade gecertificeerde cacaobonen ook via de aandelenmarkt verhandeld. Gemiddeld wordt er voor Fairtrade cacaobonen 10% meer dan de beurswaarde betaald. De cacaoboer die Fair Trade gecertificeerde cacaobonen verkoopt kan ook een hogere prijs ontvangen, maar dit hangt sterk af van de vraag naar Fairtrade cacaobonen. Bovendien mag de industrie Fair Trade en niet-Fair Trade cacaobonen in het productieproces mengen. Over de Fair Trade prijs binnenkort meer in een ander blog. 

Gelukkig kan het ook anders. Onze cacaobonen komen uit rechtstreekse handel met cacaoboeren, ook wel ‘Direct Trade’ genoemd. Dit betekent dat chocoladefabrikant Felchlin (link) rechtstreeks handelt met cacaoboeren. Felchlin hanteert daarbij een aantal uitgangspunten, namelijk ‘Fair Direct Cacao’ principes. Alleen een eerlijke prijs betalen, is niet genoeg. De Fair Direct Cacao principes: · er worden alleen cacaobonen ingekocht bij de boer of lokale coöperatie als de herkomst bekend is en de cacao volgens strenge milieueisen wordt geteeld; 

• met zowel de cacaoboer als de lokale coöperatie wordt op basis van gelijkwaardigheid over de cacaoprijs onderhandeld;
• de cacaoprijs ligt ver boven de prijs die op de beurs wordt bepaald, omdat voor goede werk- en leefomstandigheden van de cacaoboer een eerlijke prijs nodig is;
• er is geen sprake van kinderarbeid; 
• de inkoop van cacaobonen en de -prijs wordt voor twee tot drie jaar vastgelegd;
• en de cacaoboer wordt geholpen om de cacaobonen in harmonie met de natuur te telen. 

Door deze principes te hanteren, heeft Felchlin oog voor sociale en milieuaspecten in het land van herkomst. Daarnaast is het belangrijk dat een cacaoboer van de opbrengst ook daadwerkelijk kan leven. Waar Fairtrade certificering alleen kijkt naar een eerlijke prijs voor de teelt van cacaobonen, kijkt Felchlin naar een leefbaar inkomen voor de cacaoboer. Van een leefbaar inkomen is sprake als er voldoende geld is om een gezin van alle basisbehoeften te voorzien. Denk daarbij aan onderdak, voldoende eten en drinken, maar ook schoolgeld voor de kinderen en een zorgverzekering. Daarnaast moeten cacaoboeren ook voldoende middelen hebben om te kunnen blijven investeren in hun cacaoplantage. Bijvoorbeeld om die bestendig te maken tegen extreme weersomstandigheden. Daarom betaalt Felchlin 30% tot 40% meer voor de cacaobonen ten opzichte van de cacaoprijs die op de beurs wordt bepaald. En nog eens rechtstreeks aan de cacaoboeren! Pas dan is sprake van een leefbaar inkomen.